Zespół policystycznych jajników PCOS – zalecenia, dieta, diagnostyka, na co zwrócić uwagę, jak przeciwdziałać bezpłodności
Zespół policystycznych jajników PCOS – zalecenia, dieta, diagnostyka, na co zwrócić uwagę, jak przeciwdziałać bezpłodności
Zespół policystycznych jajników (PCOS) to choroba która może dotknąć kobiety w każdym wieku, jednak jej występowanie podczas okresu rozrodczego niesie za sobą wiele konsekwencji, m.in.: zaburzenia owulacji, nadmiar androgenów oraz zaburzenia płodności.
Dlaczego choruję?
PCOS jest chorobą wynikającą z wielu czynników, głównie genetycznych i środowiskowych. Uważa się że dodatkowymi czynnikami, które mogą przyczynić się do wystąpienia PCOS są: wewnątrzmaciczne zaburzenia rozwoju, niska masa urodzeniowa, otyłość, zespół metaboliczny, powikłania sercowo-naczyniowe i cukrzyca typu 2. Przy czym insulinooporność oraz hiperinsulinemia wydają się być kluczowe w rozwoju PCOS.
Czynniki genetyczne. Jako wczesny wskaźnik rozwoju PCOS można uznać występowanie polimorfizmu S-transferazy glutationowej (GST). Warto wykonać to badanie genetyczne jak najwcześniej, aby od razu wdrożyć działania zapobiegawcze i nie dopuścić do rozwoju choroby a tym samym zaburzeń z płodnością oraz zajściem w ciążę w wieku rozrodczym. Tu znajdziesz informacje o badaniach genetycznych– polimorfizm GST badany jest w module iGenesis DETOX. Badania genetyczne mogą być wykonywane od 1 dnia życia człowieka. Zatem im wcześniej tym lepiej i skuteczniej zapobiegniemy chorobie.
Czynniki środowiskowe to przede wszystkim substancje chemiczne ingerujące w procesy fizjologiczne organizmu.
Żywność. Na uwagę zasługują coraz popularniejsze i coraz bardziej znane zaawansowane produkty glikacji tzw. AGE. Glikacja to reakcja zachodząca pomiędzy cukrami redukującymi, α-oksoaldehydami, a grupami zasadowymi białek, lipidów lub kwasów nukleinowych, jest to proces fizjologiczny – determinuje starzenie się organizmu i co ważne! nasila się w patologiach chorób metabolicznych, którym towarzyszy stres oksydacyjny np. w cukrzycy, miażdżycy i w chorobach neurodegeneratywnych np. w chorobie Alzheimera.
Glikacja zachodzi również podczas termicznego przetwarzania żywności, m.in. podczas karmelizacji, powstające w jej wyniku produkty mają pożądane walory smakowe i aromatyczne. Źródłem AGE jest również dym papierosowy i akrylamid, które zaburzają m.in. procesy ekspresji wielu genów, powodują stres oksydacyjny i procesy zapalne.
U kobiet z PCOS stwierdzono zwiększone stężenie AGE w surowicy krwi, niezależnie od ich masy ciała. AGE stymulują insulinooporność, syntezę czynników zapalnych, a także tworzenie się tkanki tłuszczowej.
Ogromny wpływ na PCOS ma również wszechobecna substancja zaburzająca gospodarkę hormonalną: bisfenol A (BPA), znajdujący się w opakowaniach do żywności i kosmetyków (butelki, pojemniki), CD i DVD, sprzęt elektroniczny, materiały dentystyczne, soczewki kontaktowe czy w tapicerce samochodowej. BPA powoduje zaburzenia homeostazy i prowadzi do zaburzeń funkcji hormonalnych wielu gruczołów.
Diagnoza PCOS
Diagnozę zawsze stawia lekarz ginekolog lub endokrynolog po wykonaniu stosownych badań. Nigdy nie stawiaj sobie sama diagnozy, tym bardziej na postawie artykułów w internecie! Tekst ma za zadanie przybliżyć temat np. PCOS lub innych chorób, ale nie diagnozować. W tym celu zgłoś się do lekarza.
U kobiet w wieku rozrodczym stwierdza się PCOS przy równoczesnym wystąpieniu min. Dwóch z trzech objawów klinicznych:
– zaburzeń owulacji (lub jej braku),
– hiperandrogenizm (cechy kliniczne i biochemiczne),
– policystyczna morfologia jajników w obrazie USG
Aby móc stwierdzić PCOS u dziewcząt w okresie dojrzewania, muszą wystąpić:
– nieregularne miesiączki,
– hiperandrogenizm (biochemicznie i klinicznie)
i występować przynajmniej 1-2 lata po pierwszej miesiączce. Wcześniej objawy mogą wystąpić w wyniku pokwitania, ale mogą sugerować większe predyspozycje do PCOS w dorosłym życiu.
Wczesna diagnoza zespołu policystycznych jajników podczas dojrzewania jest bardzo ważna, ze względu na większe ryzyko rozwoju raka endometrium, choroby sercowo-naczyniowej oraz cukrzycy typu 2 w późniejszych etapach życia.
Trądzik. U 93% dziewcząt w wieku 16-18 lat nie zaobserwowano korelacji pomiędzy intensywnością trądziku a poziomem androgenów w okresie dojrzewania.
Cechy charakterystyczne występujące przy PCOS.
Fenotyp metaboliczny
Otyłość brzuszna – stwierdzona u 50-80% kobiet z PCOS, jest głównym powodem problemów metabolicznych obserwowanych u 30-35% kobiet w postaci upośledzenia tolerancji glukozy i 8-10% kobiet w postaci cukrzycy typu 2.
Insulinooporność została zdiagnozowana u 40-70% kobiet z PCOS i jest obserwowana u otyłych kobiet z otyłością wisceralną z BMI powyżej 25 kg / m², ale również u kobiet z prawidłowym BMI, tkanka tłuszczowa znajduje się także w mięśniach i wątrobie- ciało galaretowate.
U około 70% kobiet z PCOS występują zaburzenia gospodarki lipidowej w postaci zwiększonego stężenia triglicerydów oraz obniżenie stężenia cholesterolu HDL.
U kobiet z PCOS, niezależnie od otyłości, procesy lipogenezy w tkance tłuszczowej są zaburzone. Tkanka tłuszczowa jest odporna na indukcję katecholaminą, Lipoliza i adipocyty które są stymulowane przez androgeny, wykazują większe rozmiary i zwiększa się produkcja czynników prozapalnych. To powoduje większą insulinooporność niż obserwuje się u zdrowych kobiet z prawidłowym BMI.
Aby zdiagnozować insulinooporność, należy wykonać test obciążenia 75 g glukozy oraz określić współczynnik HOMA-IR:
HOMA-IR = poziom glukozy na czczo (mmol / l) x na czczo
poziom insuliny (mIU / l) / 22,5.
Normalne wartości glukozy na czczo są zawarte w
zakres 3,9-5,5 mmol / li poziomy insuliny poniżej
25,0 mIU / l [2, 20].
U kobiet z PCOS zaobserwowano również większą produkcję wolnych rodników, a tym samym zwiększenie stresu oksydacyjnego, co zwiększa ryzyko chorób sercowo-naczyniowych.
Fenotyp hiperandrogeniczny
W tym fenotypie PCOS, objawy hiperandrogenizmu są dominujące – nadmierne wydzielanie androgenów, występowanie nadmiernego owłosienia (hirsutyzm), zmiany skórne z łojotokiem, trądzik, łysienie typu męskiego, rogowacenie ciemne, obniżenie libido, zmiany psychiczne (zespoły depresyjne). Podobnie jak w fenotypie metabolicznym, może towarzyszyć mu upośledzenie płodności, policystyczna morfologia jajników (w obrazie USG) i problemy metaboliczne.
Spersonalizowana terapia jest kluczem do sukcesu leczenia.
Przede wszystkim istotna jest ocena stopnia zaburzeń metabolicznych. Powinna być ona priorytetem! W obu przypadkach konieczna jest zmiana stylu życia – zwiększona aktywność fizyczna, dieta redukcyjna indywidualnie dobrana, na podstawie wyników, przez minimum sześć miesięcy w celu zmniejszenia masy ciała. Jest to szczególnie ważne przy fenotypie metabolicznym. Przy obniżeniu masy ciała o 5-10%, zwiększa się wrażliwość tkanek na insulinę.
Dieta powinna być dobierana nie tylko do wyników badań, towarzyszących chorób i dolegliwości, ale również do preferencji żywieniowych, aktywności fizycznej, trybu życia i innych istotnych czynników. Na naszej stronie możesz znaleźć przykładowe jadłospisy, pamiętaj jednak, że mają one funkcję poglądową, aby zobaczyć jak je tworzymy. Jadłospis może być o zbyt małej lub wysokiej kaloryczności. Może uwzględniać produkty których nie lubisz lub na które masz alergię. Dla sporządzenia indywidualnego programu skontaktuj się z nami, możliwe jest przygotowaniu diety online lub po wizycie w gabinecie.